Từ thời xa xưa, Việt Nam đã có hàng trăm, hàng nghìn món ăn đặc sắc. Một phần nhỏ trong số những món ăn đó hưởng vị trí trang trọng đặc biệt khi được đưa vào cung đình để cung tiến các bậc vua chúa.
1. Cá anh vũ:
Trong những đặc sản tiến vua, sang trọng bậc nhất, quý hiếm bậc nhất phải kể đến loài cá “môi dày” có tên anh vũ. Loài cá thuộc họ cá chép là đặc sản của vùng ngã ba sông Việt Trì, Phú Thọ, nơi hội tụ của sông Lô, sông Thao, sông Đà. Với những thớ thịt trắng, quánh và đặc biệt là khối sụn môi giòn sần sật, cá anh vũ được người sành ẩm thực cho là ngon hơn bất kỳ loài cá nào của sông nước. Vì vậy, từ xa xưa, cá anh vũ đã được dùng làm thức tiến ăn tiến vua, được các bộ chính sử ghi lại.
2. Yến sào:
Được làm từ nước dãi của những con chim yến, yến sào (tổ chim yến) là một đặc sản có hương vị rất hấp dẫn và giá trị dinh dưỡng cao. Từ thời xưa, yến sào đã được khai thác tại các đảo Yến ở ngoài khơi tỉnh Khánh Hòa để cung tiến các vua chúa. Ngày nay, đây vẫn là thực phẩm bồi bổ đắt đỏ, phần lớn được khai thác để xuất khẩu để thu ngoại tệ.
3. Sâm cầm hồ Tây:
Là món ăn nổi tiếng, đã đi vào câu ca dao “Dưa La, húng Láng, ngổ Đầm/Cá rô Đầm Sét, sâm cầm Hồ Tây” của đất Thăng Long. Đây cũng là một món ăn khoái khẩu của vua Tự Đức. Do có sự tích và là sản vật quý dâng vua nên Sâm cầm bị săn bắt tràn lan, đến nay gần như đã không còn dấu vết.
4. Gà Đông Tảo:
Là giống gà quý chỉ có ở huyện Khoái Châu, Hưng Yên, gà Đông Tảo còn được gọi là gà chân voi với đôi chân to sần sùi như chân voi, thân hình chắc nịch. Giống gà này rất khó nuôi, đòi hỏi phải kỳ công chăm sóc và gà càng già càng quý, thịt ăn thường có mùi vị thơm ngon đặc trưng không lẫn với bất kỳ loại gà nào. Gà Đông Tảo có thể được nấu thành nhiều món, nhưng độc đáo nhất là món “vảy rồng hầm thuốc bắc” làm từ đôi chân to quá khổ của chúng.
5. Mắm tép Hà Yên (huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa)
là một đặc sản quý và độc đáo ở vùng chiêm trũng xứ Thanh, thời xưa thường được dùng để tiến vua. Để làm loại mắm này, các chức sắc địa phải cử người đến tận khe Gia Giã, làng Cổ Đam (vùng Bỉm Sơn bây giờ) để đánh riêng một loại tép quý, là tép riu nhỏ, có mầu trong xanh. Khi nấu nước mắm cũng phải chọn người nấu giỏi nhất vùng. Khi hoàn thành mắm có ánh vàng, sóng sánh như mật ong.
6. Nước mắm Nam Ô:
Làng Nam Ô (Hòa Hiệp Nam, Liên Chiểu, Đà Nẵng) xưa nay đã lừng danh với nghề làm nước mắm “tiến vua”. Thương hiệu nước mắm Nam Ô được chế biến từ cá cơm than cho chất lượng nguyên chất, tuyệt hảo.
7. Bánh phu thê:
Là nơi phát tích của vương triều nhà Lý, Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh) thường được gọi là đất vua. Đây cũng vùng đất của một đặc sản nổi tiếng, đã được đưa vào tận kinh đô Huế để tiến vua, đó là bánh phu thê. Đúng như tên gọi của mình (phu thê nghĩa là vợ chồng), món bánh này không lẻ chiếc mà đi theo cặp. Phía sau những lớp là chuối, chiếc bánh hiện ra với lớp vỏ làm bằng bột nếp óng ánh màu vàng tươi. Nhân bánh là đỗ xanh giã nhuyễn, nhào đường, có thể cho thêm dừa. Hương vị của bánh ngọt ngào như duyện vợ chồng.
8. Nhãn lồng Hưng Yên:
Nhãn lồng Hưng Yên có cùi dày xếp hình dẻ quạt, khô mọng căng nước và hạt nhỏ, có vị thơm ngọt sắc sảo như đường phèn. Tương truyền, nhãn lồng được trồng ở Kinh kỳ Phố Hiến, ngay trong Đình Hiến và đã được dựng bia ghi danh. Nhãn lồng Hưng Yên được tiến cung dâng vua nên còn được gọi là “nhãn tiến vua”.
9. Vải thiều Thanh Hà:
Trong các vùng có trồng vải ở Việt Nam, vải thiều Thanh Hà, Hải Dương là nổi tiếng hơn cả. Vải Thanh Hà còn có đặc điểm hạt rất nhỏ, cùi dày, thịt quả chắc vô cùng ngon miệng. Xưa kia, đây là thức quả thường xuyên có trong danh sách là sản vật tiến vua của địa phương.
10. Bưởi Diễn:
Vốn là thứ quà quý tiến vua, bưởi Diễn (Từ Liêm, Hà Nội) từ lâu đã được xếp vào hàng đặc sản hoa trái đất Hà thành. Quả bưởi chỉ to hơn trái cam nhưng vị ngọt không trái nào sánh bằng. Bưởi Diễn có hương thơm đặc biệt, nhiều khi chưa thấy bưởi đã thấy hương dìu dịu phảng phất quyến rũ lòng người. Bưởi có màu vàng tươi đẹp mắt, mùi vị đặc trưng, ngọt mát, đậm đà. Quả tuy nhỏ nhưng vỏ rất mỏng, múi mọng. Đặc biệt, quả bưởi có thể để được từ 3-4 tháng. Để lâu vỏ tuy héo nhưng bên trong rất ngọt nước. Chính vì vậy bưởi Diễn là một trong những sự lựa chọn hợp lý để bày mâm ngũ quả ngày tết hay để thờ cúng tổ tiên.
11. Cốm làng Vòng:
sản vật đặc trưng của đất Thăng Long đã nổi tiếng từ cách đây 1.000 năm, khi được đưa vào cung tiến vua các triều Lý. Ngày nay, cứ mỗi mùa thu món ăn chơi làm từ lúa non này lại theo các gánh hàng rong ruổi khắp các phố phường Hà Nội. Cốm Vòng thường được mua về ăn với chuối chín hoặc nấu chè cốm. Đây cũng là nguyên liệu chính của bánh cốm Hàng Than, một món ăn cũng rất đậm chất Hà Nội.
12. Chuối ngự:
Tương truyền, vào thời Trần, từ phủ Thiên Trường đến ngoài thành Nam Định, nhiều vùng là quê hương, thái ấp của vua quan nhà Trần. Cảm kích trước tài năng và đức độ của các bậc trị nước, dân thành Nam đã trồng một sản vật quý để dâng vua, đó chính là chuối ngự. Vẫn còn được trồng chọ đến ngày nay, chuối Ngự cho quả rất nhỏ, khi chín có màu vàng ướm như tơ tằm, mùi thơm ngát, vị ngọt thanh tao đầy quyến rũ..../.
Theo Cinet